Daidō Moriyama

Daidō Moriyama: bewust subjectief

In Lausanne pakt Photo Elysée uit met een prachtige overzichtstentoonstelling van het oeuvre van Daidō Moriyama, bedacht door Instituto Moreira Salles in São Paulo, in 2023 al te zien in de Photographer’s Gallery en meteen door The Guardian bestempeld als de beste fototentoonstelling in Londen van dat jaar. Het is een zeer ruim overzicht, maar zonder dat je erin verdwaalt, met een klare kijk op de lange en complexe zoektocht van de kunstenaar.

TEKST: Jean-Marc Bodson

Toen Daidō Moriyama (°1938) begin jaren 60 naam begon te maken met zijn foto’s, was Japan volop aan het verwestersen. In die tijd waren foto’s die in de media verschenen, net als in Europa en de Verenigde Staten, van ‘humanistische’ strekking: een welwillende en zogenaamd objectieve visie die gestalte kreeg in nette, scherpe, goed gekadreerde beelden. In dit visuele conformisme van de Pax Americana was het iconoclastische oeuvre van de New Yorker William Klein (1928-2022) over het moderne stadsleven een ware openbaring voor veel fotografen van dezelfde generatie. Zijn wazige, korrelige, soms scheve foto’s brachten op haast mimetische wijze het bruisende leven en het geweld van metropolen als New York, Rome, Moskou en Tokio in beeld. In Japan waren ze een bron van inspiratie voor nogal wat anti-establishment-kunstenaars, onder wie de oprichters van het legendarische tijdschrift Provoke, waaraan Daidō Moriyama een briljante bijdrage leverde, zoals hij dat in latere jaren nog vaak zou doen.

De overzichtstentoonstelling in Lausanne besteedt dan ook speciale aandacht aan zijn vele publicaties (tijdschriften en boeken) en maakt er terecht een rode draad van door ze te presenteren in vitrines in het midden van de zalen, of op tafels, waar je ze kunt inkijken. Net als zijn landgenoot Nobuyoshi Araki, een goede vriend van hem, heeft Moriyama de publicatie van zijn werk altijd centraal gesteld in zijn artistieke carrière. Zoals curator Thyago Nogueira in zijn presentatie opmerkt: “Hij verwierp de dogmatische aard van kunst en de fetisjering van vintage beelden en koos in plaats daarvan voor een radicaal toegankelijke en reproduceerbare fotografie.”