De realistische kunstenaar Eugeen Van Mieghem is nog steeds populair in de stad Antwerpen. Daarbuiten valt zijn sombere, nuchtere stijl niet echt meer in de smaak, al is zijn oeuvre, een eeuw later, nog altijd verrassend actueel. Nu een museum in Pontoise (Frankrijk) een overzichtstentoonstelling aan hem wijdt, nemen we zijn marktwaarde onder de loep.
Zijn naam is goed bekend bij het veilingpubliek, met name bij wie geregeld de Antwerpse veilinghuizen, zoals Campo en Bernaerts, bezoekt. Eugeen Van Mieghem (1875-1930) werd zo ongeveer geboren in de haven van Antwerpen, waar hij opgroeide en zijn hele leven lang een sterke band mee zou hebben. Als kunstenaar valt hij te vergelijken met tijdgenoten Pierre Paulus de Châtelet (1881-1959) en Constantin Meunier (1831-1905), die tot een realistische stroming behoorden, met een sociale inslag die tegenwoordig helaas niet meer goed in de markt ligt.
Van Mieghem werd geboren in het ouderlijke café In Het Hert, aan de Van Meterenkaai. Al op zeer jonge leeftijd gaf hij blijk van een uitzonderlijk artistiek talent, gevoed door het observeren van de activiteiten in de haven en het leven van de mensen die er werkten, van schippers en matrozen tot natiegasten, buildragers en zakkenmakers, maar ook passagiers op doorreis. De haven en de mensen op straat zouden de inspiratiebron blijven van deze kunstenaar, die al vroeg de werken van Vincent van Gogh, Georges Seurat, Constantin Meunier en Henri de Toulouse-Lautrec had bestudeerd.
In 1892 schreef hij zich in aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen, waar hij echter werd weggestuurd. Vanaf toen richtte hij zijn aandacht op progressieve politieke en culturele bewegingen, met een sterke belangstelling voor de benarde situatie van de minderbedeelden. Van Mieghem focuste op het leven van de eenvoudige mensen in de kosmopolitische havenstad, waar hij terecht te boek stond als de kunstenaar van het volk. Door de nabijheid van de kaden van de Red Star Line, die vanaf 1873 migranten naar de Nieuwe Wereld bracht (eerst de Verenigde Staten, na de Eerste Wereldoorlog ook Canada), maakte de kunstenaar een groot aantal schetsen en pasteltekeningen van de mensen die hij er aan de lopende band zag voorbijgaan, op zoek naar een betere toekomst. Met veel oog voor detail, maar in een stijl die altijd ruw en scherp bleef, schetste hij de kleding en meelijwekkende houding van de emigranten en gaf zo een pijnlijk realistisch beeld van hun armoede. Van Mieghem ging op deze voet verder tot aan zijn dood.
HET BELANG VAN TEKENINGEN
Het migratievraagstuk, of het nu verband houdt met zwakke economische groei, ongelijke inkomensverdeling, overbevolking als gevolg van een sterke demografische groei, hoge werkloosheid, gewapende conflicten, etnische zuiveringen of mensenrechtenschendingen, is tegenwoordig een heet hangijzer.
